Türkiye’den Yurt Dışına Yatırımlar Rekor Seviyede
Kadir Has Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Özgür Orhangazi, kaleme aldığı “’Rasyonel’ Politikalar Sermaye Kaçışını Hızlandırıyor mu?” başlıklı yazısında son dönemde Türkiye’den yurt dışına yapılan yatırımlardaki artışı detaylandırdı. Bu dönemdeki sermaye çıkışlarının nedenlerini ve etkilerini değerlendiren Orhangazi, çarpıcı verilerle sermaye çıkışlarına dikkat çekti.
2024’te Yurt Dışına 47 Milyar Dolarlık Sermaye
Merkez Bankası’nın Kasım 2024 Ödemeler Dengesi İstatistikleri’ne göre, Türkiye’de yerleşiklerin yurt dışında gerçekleştirdiği toplam yatırımlar, Ocak-Kasım 2024 döneminde 47 milyar dolara ulaşarak rekor seviyede bir çıkışa işaret etti. Üstelik, son 5 yılda yapılan toplam sermaye çıkışı 100 milyar doları aşmış durumda.
Sermaye Çıkışlarının Kategorileri
2024 yılı verilerine göre sermaye çıkışlarının dağılımı şu şekilde:
- Portföy Yatırımları: Hisse senedi ve borçlanma senetlerine yapılan yatırımlar toplam 23.4 milyar dolara ulaştı.
- Diğer Yatırımlar: Merkez Bankası’nın “diğer yatırımlar” kategorisi altında sınıflandırılan çıkış toplam 17.8 milyar dolar olarak kaydedildi. Bu miktarın 10 milyar doları “efektif ve mevduatlar” kaleminde yer alıyor.
- Gayrimenkul Alımları: 2017’den bu yana kaydedilmeye başlanan yurtdışı gayrimenkul yatırımları 2024’te 2 milyar dolarla zirve yaptı.
Yabancıların Getirdiği Yatırımların %66’sı Çıkıyor
2024 yılında Türkiye’ye toplam 70.5 milyar dolarlık yabancı sermaye girişi olurken, aynı yıl yurt içinde yerleşiklerin 46.9 milyar dolarını dış yatırım için çıkardığı gözlemleniyor. Bu oran, Türkiye’ye giren yatırımların %66’sına denk geliyor.
Neden Yurt Dışına Yöneliyorlar?
Prof. Dr. Özgür Orhangazi’nin değerlendirmelerine göre, Türkiye ekonomisinin sorunları ve yüksek gelir eşitsizliği bu trendin temel sebepleri arasında yer alıyor:
- TL’nin değerli olması, yurtiçinde yerleşikleri için yurtdışı yatırımlarını daha cazip hale getiriyor.
- Yüksek faiz politikaları ile yabancı yatırım çekilirken, bu dövizin bir kısmı sermaye çıkışları için kullanılıyor.
- Gelir ve varlık eşitsizlikleri, büyük sermaye sahiplerinin kazançlarını yurt dışında değerlendirme eğilimini artırıyor.
2024’ün Rekorları ve Gelecek Beklentisi
Türk zenginlerinin varlıklarının bir kısmını yurtdışına aktarması, Türkiye’nin finansal entegrasyon düzeyinin bir göstergesi olarak yorumlanıyor. Ancak bu durum aynı zamanda cari açık ve döviz ihtiyacının kalıcı bir sorun haline gelmesine de katkı sağlıyor. Orhangazi’nin analizine göre, Türkiye’nin dış yatırım dengesi üzerindeki bu olumsuz etkiler, daha fazla incelenmeyi gerektiriyor.
Özetle, Türkiye’den yurt dışına sermaye çıkışı rekor seviyelere ulaşmış durumda. Bu trendin devam edip etmeyeceği, ülke ekonomisinin geleceğine yön verecek unsurlardan biri olarak karşımıza çıkıyor.
