Türkiye’nin Kişi Başına Dış Borç Yükü

Ekonomist Prof. Dr. Binhan Elif Yılmaz, Türkiye’deki kişi başına düşen dış borç miktarını analiz ederek ekonomik dengesizliklerin bireyler üzerindeki etkisine dikkat çekti. Yılmaz, dış borç stokundaki değişikliklerin, yoksulluk ve milli gelirle doğrudan ilişkili olduğunu vurguladı.

Dış Borç ve Kişisel Yük Kavramı

Kişi başına düşen dış borç, toplam dış borç stokunun ülke nüfusuna bölünmesiyle hesaplanır. Bu oran, teorik olarak her vatandaşın sırtına düşen dış borcu gösterir. Ancak Prof. Dr. Yılmaz, ‘Hiç kimse ülkesi adına bu borçtan sorumlu tutulmaz’ diyerek dış borç kavramının daha çok ülkenin kredibilitesine işaret ettiğini açıkladı.

Dış Borçlar Hangi Seviyede?

• Brüt dış borç stoku 2017-2021 döneminde yaklaşık 450 milyar dolar seviyesinde sabit kaldı.
• 2024’ün ilk üç çeyreğinde bu rakam 525 milyar dolara ulaştı.
• Dış borcun milli gelire oranı ise %40 düzeyinde seyrediyor.

Refah Kaybı ve Kişi Başı Milli Gelir

Prof. Dr. Yılmaz, 2013 yılındaki kişi başına düşen milli gelir seviyesine ancak 2023’te ulaşılabildiğini belirtti. 2020’de, 2013’e kıyasla kişi başı milli gelir %35 oranında azalmıştı. 2024 için bu rakamın 13.000 dolar olması bekleniyor.

Küresel Krizlerin Etkisi

Küresel ekonomik krizlerin Türkiye üzerindeki etkileri her dönem yoğun şekilde hissedildi. Örneğin, 2008 küresel kriz döneminde kişi başı dış borç 5.000 doların üzerine çıktı. 2024 itibarıyla ise bu borcun 6.100 dolar seviyesinin üzerine çıktığı öngörülüyor.

Türkiye ve Fransa Arasında Karşılaştırma

Fransa, kamu borcu/GSYH oranı yüksek ülkelerden biri olsa da refah düzeyini koruyabilmiş bir ekonomiye sahip. Fransa’da kişi başı milli gelir yaklaşık 40.000 dolar seviyesinde. Türkiye ise 2024’te kişi başı dış borç yükü 6.900 dolar civarında olmasına rağmen 13.000 dolarlık kişi başı milli gelirle mücadele ediyor.

Sonuç: Borç ve Refah Dengesi

Prof. Dr. Yılmaz, borç-yoksulluk ilişkisinin farklı ülkelerde farklı sonuçlara yol açabildiğini belirtti. Türkiye açısından kişi başı dış borcun artışı ile refah kaybının birleşmesi, ekonomik zorlukların daha da derinleştiğine işaret ediyor.