Reel Net Kredi Kullanımı Endeksi Yavaşlama Sinyalleri Veriyor
Enflasyonla mücadelede kredi büyümesi, ekonomik hareketlilik ve iç talep açısından kilit bir role sahip. QNB ekonomistleri, kur etkileri ve enflasyondan arındırarak geliştirdikleri Reel Net Kredi Kullanımı (RENKK) Endeksi ile kredi kullanımındaki reel değişimleri takip etmeye başladılar. Son güncel veriler, endeksin sıfırın altında kalarak yavaşlama eğilimi gösterdiğini ortaya koyarken, bu durumun 2018-2019 sürecine göre daha az kısıtlayıcı olduğu gözlemlendi.
TCMB’nin Sıkı Para Politikası Kredi Büyümesini Etkiliyor
2023 Mayıs’taki seçimler sonrası uygulanmaya başlanan sıkı para politikası, yüksek politika faizi ve reel değerli TL ile birlikte hem bireysel hem de ticari krediler üzerinde kontrol mekanizmaları kurma amacı taşıdı. Merkez Bankası’nın açıkladığı verilere göre, ticari kredilerde büyüme kur etkilerinden arındırılmış ve yıllıklandırılmış olarak yüzde 21,74 seviyesine ulaştı. Ancak TL bazlı ticari kredi büyümesindeki ivme yavaşladı.
RENKK endeksi, TCMB’nin sıkı duruşuna rağmen 2018-2019’daki dezenflasyon dönemine göre daha küçük bir daralmaya işaret etse de sıfır seviyesinin altında kalarak reel kredi kullanımında yavaşlama olduğunu gösteriyor.
Endeks Nasıl Oluşturuldu?
QNB Ekonomisti Deniz Çiçek, nominal büyüklüklerdeki dalgalanmaların analizinde yaşanan zorlukları atlatmak ve kredi kullanımıyla ilgili daha sağlıklı bir değerlendirme yapabilmek adına RENKK endeksini geliştirdiklerini belirtti. Bu gösterge, kur ve enflasyon etkilerinden arındırılmış bir kredi kullanım değişimlerini yansıtan ölçüm yöntemi sunuyor. Endeksin sıfırın üzerindeki değerleri genişlemeyi, altındaki değerleriyse daralmayı yansıtıyor.
- Kur etkisi, ABD ve Türkiye fiyat endekslerine dayalı olarak hesaplandı.
- TL’ye çevrilen veriler üzerinden enflasyon düzeltmesi yapıldı.
- Reel net kredi kullanımı serisi, hareketli ortalama yöntemleriyle trendden ayrıştırıldı.
Kredi Kullanımında Servet Transferi
QNB’nin çalışmasında dikkat çeken bir diğer bulgu, yüksek enflasyon dönemlerinde kredi kullananlar lehine servet transferleri yaşanması oldu. Özellikle 2022 yılı, kredi stokunun reel değerinde keskin bir gerilemenin görüldüğü bir dönemdi. Buna karşın, reel net kredi kullanımı güçlü bir artış gösterdi.
2024 yılına gelindiğinde ise, sıkı para politikasının etkileri daha belirginleşerek reel kredi kullanımında yavaşlama görüldü. Hem ÜFE hem de TÜFE bazlı hesaplamalar bu eğilimi destekledi.
Sonuç ve Gelecekteki Beklentiler
2024 Kasım ayına kadar olan verilere göre, RENKK endeksi sıfır seviyesinin altında kalmaya devam ederken, bu durum sıkı para politikalarının kredi kullanım üzerindeki yavaşlatıcı etkisini açık bir şekilde gösterdi. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) kredi büyümesine yönelik makro ihtiyati düzenlemelerinin etkisinin, ticari kredilerdeki ve yabancı para kredilerdeki zayıf büyümede belirleyici olduğu ifade ediliyor.
İlerleyen süreçte, TCMB’nin kararları ve enflasyon beklentilerine bağlı olarak oluşacak reel faizler, kredi piyasasının seyrini belirlemeye devam edecek.
